Ghi Chú

1. Suttavibhaṅga (Phân Tích Giới Bổn) Pātimokkha
   1. Bhikkhuvibhaṅga (Phân Tích Giới Tỳ Khưu - gồm có 227 điều - 2 tập)
   2. Bhikkhunīvibhaṅga (Phân Tích Giới Tỳ Khưu Ni - gồm có 311 điều)
   
2. Khandhaka (Hợp Phần)
   3. Mahāvagga (Đại Phẩm - 2 tập)
   4. Cullavagga (Tiểu Phẩm - 2 tập)
3. Parivāra (Tập Yếu)
   5. Giới & Luật vấn đáp

1. Tỳ kheo Tăng
2. Tỳ kheo Ni
3. Cận sự Nam
4. Cận sự Nữ

   Sukho buddhānamuppādo, sukhā saddhammadesanā; Sukhā saṅghassa sāmaggī, samaggānaṃ tapo sukho. (Dhammapada - Buddhavaggo - 194)

   Hạnh phúc thay, đức Phật ra đời Hạnh phúc thay, giáo pháp cao minh Hạnh phúc thay, chúng Tăng hòa hợp Hạnh phúc thay, tứ chúng đồng tu (Kinh Pháp Cú - Phẩm Phật Đà - câu 194)

1. Pātimokkha samvarasīla
   Biệt biệt giải thoát: 227 Tăng giới, 311 Ni giới
2. Ajīva pārisuddhisīla, giới nuôi mạng chơn chánh (trong sạch)
   không coi bói, coi sao, quyên góp v.v...

   • 5 ác pháp (pāpadhamma):
     1. Giả dối (làm bộ cao thượng) (kuhanā)
     2. Nói bợ đỡ (lapanā)
     3. Giả dạng (do thân và khẩu) (nemittikatā),
     4. Nói hăm dọa (nippesikalā),
     5. Lấy lợi câu lợi (lābhena lābhaṃ nijjigiṃsanata/)
   • 21 tà mạng (asesana): ví dụ
     Aṅga vijjā - coi tướng, coi tay;
     Vatthuvijjā - làm thầy coi địa lý;
     Nakkhatta vijjā - làm thầy xem thiên văn;
     Cāṭukamyatā - giả bộ hạ mình kiêng nể người;
     Pahiṇagamanaṃ - lãnh làm tay sai cho người, v.v....

   
   Ājīva pārisuddhisīla

3. Paccaya sannissitasīla, giới quán tưởng thanh tịnh (khi thọ, sau thọ, và khi rạng sáng) với bốn món vật dụng (để không mắc nợ):
   1. trú xứ,
   2. y áo,
   3. vật thực
   4. thuốc men

   dhūtaṅga - 13 pháp điều tiết dục

   1. Y phục làm bằng những mảnh vải rách
   2. Chỉ dùng ba y
   3. Khất thực mà ăn
   4. Chỉ ăn một bữa vào giờ trưa
   5. Không ăn quá no
   6. Không giữ tiền bạc
   7. Sống độc cư
   8. Sống trong nghĩa địa
   9. Sống dưới gốc cây
   10. Sống ngoài trời
   11. Không ở cố định, thường du hành
   12. Ngồi ngủ, không nằm ngủ
   13. Chỉ dùng bình bát

   
4. Indriya samvarasīla, giới thu thúc lục căn (thanh tịnh):
   1. nhãn,
   2. nhĩ,
   3. tỷ,
   4. thiệt,
   5. thân,
   6. ý.

5 quả phước báu của người tu tập giữ giới:

1. Tiếng thơm lan tỏa
2. Bậc thiện trí thức thích tới gần
3. Không e ngại khi vào chỗ đông người
4. Tài vật được đầy đủ không bị thiếu thốn
5. Được sanh thiên về cõi an vui

1. Kakusandha
2. Koṇāgamana
3. Kassapa
4. Gotama - Đức Phật Tất-đạt-đa Cồ-đàm

   Giáo pháp của Ngài để lại sẽ hoại sau 5000 năm.
   Năm 3000 thì tạng Vô tỷ Pháp Abhidhamma sẽ hoại diệt.
   Năm 4000 thì tạng Kinh Suttanta sẽ hoại diệt.
   Năm 5000 thì tạng Luật Vinaya sẽ hoại diệt và Phật giáo sẽ biển mất.
   ("Giới luật còn, giáo pháp còn
   Giới luật mất, giáo pháp hoại diệt")
   Năm 2022 nay là năm 2565 Phật lịch.
   Tức là tạng Vô tỷ Pháp sẽ hoại diệt trong khoảng 400 năm nữa.
   Tuổi thọ của chúng sanh nhân loại giảm 1 tuổi mỗi 100 năm.
   Hiện nay tuổi thọ trung bình là khoảng 75 tuổi.

5. Mettreyya

Các kỳ kết tập kinh điển

1. Sau khi Đức Phật tịch diệt Niết Bàn được 3 tháng 4 ngày (nhằm vào ngày mùng 4 tháng 7 âm lịch, trong mùa an cư nhập hạ) Ngài Đại Trưởng Lão Mahākassapa tổ chức kỳ kết tập Tam Tạng và Chú giải Pāḷi lần thứ nhất, tại động Sattapaṇṇi gần thành Rājagaha xứ Māgaddha. Trùng tuyên tạng Kinh Dhamma là ngài Ānanda. Ngài Upāli trùng tuyên tạng Luật Vinaya.
   Một năm sau vì sự kiện một số tỳ khưu trẻ có vẻ lơ là giáo luật nên các vị trưởng lão quyết định trùng tuyên lại. Các tỳ khưu trẻ gọi những vị này là Theravāda (Thera = trưởng lão, vāda = giáo giới). Từ đó những người trong số đông tụ tập bên ngoài động được gọi là Mahāyāna (Maha = Đại, yāna = xe). Theravāda là truyền thống giữ nguyên lời dạy của Đức Phật, không hề dám sửa đổi.
2. Gần 100 năm sau thì có nhóm Tỳ khưu Vajjīputta xứ Vesāli đặt ra 10 điều không hợp với pháp luật của Đức Phật. Do đó Đại Trưởng Lão Yassa Kākaṇḍakaputta triệu tập kỳ kết tập Tam Tạng lần thứ nhì tại ngôi chùa Vālikārama.
3. Khoảng 235 năm sau khi Đức Phật tịch diệt Niết Bàn có nhiều trường hợp các tu sĩ ngoại đạo xâm nhập vào sống chung với chư Tỳ khưu, về mặt hình thức thì giống Tỳ khưu, nhưng về mặt nội tâm vẫn giữ nguyên tà kiến cố hữu của mình không hề thay đổi. Vì tình trạng này mà Ngài Đại Trưởng Lão Moggaliputtatissa đã đứng ra triệu tập kỳ kết tập Tam Tạng Pāḷi lần thứ ba. Kỳ kết tập Tam Tạng lần này được tổ chức tại chùa Asokārāma xứ Pāṭaliputta.
4. Khoảng 450 năm sau khi Đức Phật tịch diệt Niết Bàn có kỳ kết tập Tam Tạng lần thứ tư do Ngài Đại Trưởng Lão Mahādhammarakkhita làm chủ trì, được tổ chức tại động Ālokalena vùng Matulajanapada xứ Sri Lankā. Khác với các kỳ trước là chỉ có truyền khẩu, công cuộc kết tập thứ tư này thực hiện được việc ghi chép trọn bộ Tam Tạng, Chú giải bằng chữ viết trên lá buông, gọi là “Potthakaropanasaṅgiti”.
5. Năm Phật lịch 2404 (tức là năm 1880, 2404 năm sau khi Đức Phật Niết Bàn) Vua Myanmar là Mindon muốn tạc Phật ngôn vào bia đá để bảo tồn giáo pháp của Đức Phật nên thỉnh Ngài Đại Trưởng Lão Bhaddanta Jāgara làm chủ trì cho cược kết tập kinh Phật giáo lần thứ năm.
6. Năm Phật lịch 2497 (1953 DL) chính phủ Myanmar tổ chức kỳ kết tập Tam Tạng lần thứ sáu, tại động nhân tạo Lokasāma (Kaba Aye) tại thủ đô Yangon. Chính phủ thỉnh tất cả mọi bộ Tam Tạng, Chú giải hiện có trên các nước Phật giáo, để làm tài liệu đối chiếu từng chữ, từng câu của mỗi bổn. Sau 2 năm mới hoàn thành xong bộ Tam Tạng, Chú giải, Ṭīkā.

(Dhammacakkappavattana Sutta)

Kinh Chuyển Pháp Luân

Ba chuyển và mười hai hành tướng:

	1 sacca-ñāna		2 kata-ñāna		3 kicca-ñāna
1	Khổ	1	liễu tri	5	đã liễu tri	9
2	Tập	2	đoạn tận	6	đã đoạn tận	10
3	Diệt	3	chứng ngộ	7	đã chứng ngộ	11
4	Đạo	4	tu tập	8	đã được tu tập	12

Sau khi Đức Phật thành đạo Chánh Đẳng Giác Ngài muốn nhập Vô Dư Y Níp Bàn. Lúc đó có phạm thiên Sahampati cùng các phạm thiên, chư thiên đến thỉnh Đức Phật thuyết pháp tế độ cho chúng sinh. Đức Phật xét thấy chúng sanh có 3 hạng có thể chứng đạo:

1. Ugghāṭitaññū: Hạng người có trí-tuệ bậc thượng chỉ cần nghe tiền đề của chánh-pháp hoặc hai câu đầu của bài kệ có bốn câu có khả năng chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc Thánh-đạo, Thánh-quả, Niết-bàn ngay khi ấy.
2. Vipañcitaññū: Hạng người có trí-tuệ bậc trung khi khai triển tiền đề của chánh-pháp hoặc bài kệ đầy đủ bốn câu có khả năng chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc Thánh-đạo, Thánh-quả, Niết-bàn ngay sau đó.
3. Neyya: Hạng người có trí-tuệ bậc hạ khi nghe chánh-pháp còn cần phải có thời gian khai triển thân cận gần gũi với bậc Thánh-nhân, bậc thiện-trí, cần hướng dẫn chỉ dạy thêm mới có khả năng chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc Thánh-đạo, Thánh-quả, Niết-bàn trong kiếp hiện-tại này.

Đức Phật dùng thần thông biết rằng ngài Alara đã viên tịch lên cõi Vô Sở Hữu Xứ, các ngài Uddaka, Asita đã viên tịch lên cõi Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ. Đức Phật bèn đi đến vườn Isipatana nơi 5 anh em Koṇḍañña đang trú ngụ. Ngài tư xưng là Như Lai (Tathāgata) và giảng bài pháp đâu tiên là bài Kinh Chuyển Pháp Luân (Dhammacakkappavattana Sutta). 80 triệu chư thiên, phạm thiên đến nghe pháp và cùng 5 anh em Koṇḍañña đều chứng Sơ Quả.

4 thời:

1. Atīta kāla Quá khứ
2. Paccuppanna kāla Hiện tại
3. Anāgata kāla Vị lai
4. Pavattati kāla Chuyển khởi (chỉ có trong Abhidhamma)

Kinh Vô Ngã

Rūpaṁ, bhikkhave, anattā.	Sắc, này các Tỷ-kheo, là vô ngã.
Rūpañca hidaṁ, bhikkhave, attā abhavissa, nayidaṁ rūpaṁ ābādhāya saṁvatteyya, labbhetha ca rūpe:	Này các Tỷ-kheo, nếu sắc là ngã, thời sắc không thể đi đến bệnh hoạn và có thể được các sắc như sau:
‘evaṁ me rūpaṁ hotu, evaṁ me rūpaṁ mā ahosī’ti.	"Mong rằng sắc của tôi là như thế này! Mong rằng sắc của tôi chẳng phải như thế này!"
Yasmā ca kho, bhikkhave, rūpaṁ anattā, tasmā rūpaṁ ābādhāya saṁvattati, na ca labbhati rūpe:	Và này các Tỷ-kheo, vì sắc là vô ngã do vậy sắc đi đến bệnh hoạn, và không thể có được các sắc:
‘evaṁ me rūpaṁ hotu, evaṁ me rūpaṁ mā ahosī’ti.	"Mong rằng sắc của tôi như thế này! Mong rằng sắc của tôi chẳng phải như thế này!"
Vedanā anattā ... Saññā anattā ... Saṅkhārā anattā ... Viññāṇaṁ anattā	Thọ là vô ngã ... Tưởng là vô ngã ... Hành là vô ngã ... Thức là vô ngã ...
Saṁyutta Nikāya 22.59 Anattalakkhaṇasutta	Tương Ưng 22.59 Vô ngã tưởng

Kinh Hỏa Thiêu Toàn Bộ

Sabbaṁ, bhikkhave, ādittaṁ. Kiñca, bhikkhave, sabbaṁ ādittaṁ	Tất cả, này các Tỷ-kheo, đều bị bốc cháy. Và này các Tỷ-kheo, tất cả cái gì đều bị bốc cháy?
Cakkhu, bhikkhave, ādittaṁ, rūpā ādittā	Mắt, này các Tỷ-kheo, bị bốc cháy. Các sắc bị bốc cháy
cakkhuviññāṇaṁ ādittaṁ, cakkhusamphasso āditto	Nhãn thức bị bốc cháy. Nhãn xúc bị bốc cháy.
Yampidaṁ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṁ sukhaṁ vā dukkhaṁ vā adukkhamasukhaṁ vā tampi ādittaṁ.	Do duyên nhãn xúc khởi lên cảm thọ gì, lạc, khổ hay bất khổ bất lạc; cảm thọ ấy bị bốc cháy.
Kena ādittaṁ? ‘Rāgagginā, dosagginā, mohagginā ādittaṁ	Bị bốc cháy bởi cái gì? Bị bốc cháy bởi lửa tham, lửa sân, lửa si.
jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi ādittan’ti vadāmi	Ta nói rằng bị bốc cháy bởi sanh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não.
SN 35.28 All Burning (S.iv,19)	28.VI. Bị Bốc Cháy (S.iv,19)

Liên Quan Tương Sinh

Chúng sanh già chết khổ sầu
Bởi do pháp lậu dẫn đầu là Vô Minh

Việc trình bầy Liên Quan Tương Sinh của Đức Chánh Đẳng Giác để trong Tương Ưng Bộ Kinh, thì đã có phân loại với bốn phương thức từ ở nơi việc trình bầy. Bốn phương thức ấy là:

1. Trình bầy từ đầu đi đến cuối: Tức là kể từ Vô Minh đi tuần tự cho đến Lão Mại – Tử Vong là nơi cuối cùng; được gọi là Tự Thủy Chí Chung Thuận Thuyết (Àdipariyosànaanulomadesanà).
2. Trình bầy từ giữa đi đến cuối: Tức là kể từ Thọ đi tuần tự cho đến Lão Mại – Tử Vong là nơi cuối cùng; được gọi là Tự Trung Chí Chung Thuận Thuyết (Majjhimapariyosànaanulomadesanà).
3. Trình bầy từ cuối đi đến đầu: Tức là kể từ Lão Mại – Tử Vong đi thụt lùi lại tuần tự cho đến Vô Minh là nơi cuối cùng; được gọi là Tự Chung Chí Thủy Nghịch Thuyết (Pariyosanaàdipaṭilomadesanà).
4. Trình bầy từ giữa đi đến đầu: Tức là kể từ Ái Dục đi thụt lùi tuần tự cho đến Vô Minh là nơi cuối cùng; được gọi là Tự Trung Chí Thủy Nghịch Thuyết (Majjhimaàdipaṭilomadesanà).

Tứ Niệm Xứ

Với pháp Thiện thì người vô văn phàm phu, hay người trí thức, họ thích lắm. Họ nói: "Thiện hơn Bất thiện. Pháp bất thiện ta không làm. Có pháp thiện là quý rồi."
Nhưng bậc trí họ nói: "Bất thiện là trầm luân. Thiện cũng là vẫn còn trầm luân, Vậy thì ta phải có Vô Ký".
Ta phải biết Niệm xứ và đưa 37 phẩm trợ đạo đi sát với cái "pháp" này. Ta không làm "Vô minh duyên Hành" mà ta phải làm trong Tứ Niệm Xứ, Tứ chánh cần, Tứ như ý túc để ta biến chuyển từ "Thiện" ra tới "Vô ký". Chứ không thì ta phải trôi lăn như vậy nữa.

Thọ	Lạc	Ái	Niệm → Xuất ly
	Khổ	Phóng dật
	Thất Niệm ↓ Luân hồi

---

Này các Tỷ-kheo, Như Lai tuệ tri như thế này : “Những sở kiến ấy, chấp trước như vậy, chấp thủ như vậy, sẽ đưa đến cõi thú như vậy, sẽ tác thành những định mạng như vậy”. Như Lai tuệ tri như vậy. Ngài lại tuệ tri hơn thế nữa. Và Ngài không chấp sở tri ấy. Nhờ không chấp trước sở tri ấy, nội tâm được tịch tịnh. Ngài như thật tuệ tri sự tập khởi, sự diệt trừ của các thọ, vị ngọt, những nguy hiểm và sự xuất ly của chúng. Nhờ tuệ tri vậy, này các Tỷ-kheo, Như Lai được giải thoát hoàn toàn, không có chấp thủ.
(Kinh Phạm Võng)

---

‘‘Tayidaṃ , bhikkhave, tathāgato pajānāti – ‘ime diṭṭhiṭṭhānā evaṃgahitā evaṃparāmaṭṭhā evaṃgatikā bhavanti evaṃabhisamparāyā’ti, tañca tathāgato pajānāti, tato ca uttaritaraṃ pajānāti; tañca pajānanaṃ na parāmasati, aparāmasato cassa paccattaññeva nibbuti viditā. Vedanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā anupādāvimutto, bhikkhave, tathāgato.
(Dīghanikāyo Sīlakkhandhavaggapāḷi 1. Brahmajālasuttaṃ 36.)

---

“This, bhikkhus, the Tathāgata understands. And he understands: ‘These standpoints, thus assumed and thus misapprehended, lead to such a future destination, to such a state in the world beyond.’ He understands as well what transcends this, yet even that understanding he does not misapprehend. And because he is free from misapprehension, he has realized within himself the state of perfect peace. Having understood as they really are the origin and the passing away of feelings, their satisfaction, their unsatisfactoriness, and the escape from them, the Tathāgata, bhikkhus, is emancipated through non-clinging.
Long Discourses Brahmajāla Sutta 1. The All-embracing Net of Views)

---

• Niệm = Hành thiền.
• Chánh niệm = Hành đạo.

Kinh Dhānanjāni

Vô Tỷ Pháp

Mỗi ngày tự thấy trong người:

• Khỏe mạnh → hành Ba La mật (viên mãn).
• Mệt mỏi → hành Minh Sát Tuệ (thấy Thực Tính / Thực Tướng).

Duyên Hệ trong pháp Xả Thí

(nhấn vào bản đồ để phóng lớn)

Hai hạng bố thí:
1. Không biết → Cho
2. Biết → Cho:
   1. Hiệp thế
   2. Siêu thế

Khi làm việc Xả Thí ta cần quán tâm trong tâm. Tâm Thiện (Sở Duyên) cần phải "Câu Sanh" (các duyên trong 11 thuộc giống câu sanh) với Tâm Sở Vô Tham. Vô Sân (Năng Duyên) thuộc phần Ý trong Thập Thiện Nghiệp. Trong trường hợp có Tâm Sở Vô Si (Trí Tuệ) thì phải có Câu Sanh Quyền, Câu Sanh Trưởng (Thẩm) và Đồ Đạo Duyên (Chánh Kiến) hiệp lực với Nhân Duyên.

Đức Phật dạy "Không nhìn người mà chỉ luôn an trú trong Pháp." Chỉ chú tâm vào các Pháp: Thiện năng duyên, Vô Tham, Vô Sân, Vô Si, Thiện sở duyên, Tâm Thiện, Tâm Sở Thiện. Không có người đáng cho. Không có người không đáng cho. Không có người đáng tin. Không có người không đáng tin.

Nếu không chú tâm mà để ý tới những chí tiết này (cho - không cho, tin - không tin...) thì ta bị phóng dật, mất niệm, bị bật ra khỏi Tứ Niệm Xứ.

Anuruddha - ‘‘natthipūvaṃ me āharathā’’

Kinh Pháp Cú (chú giải)
Khuddakanikāya Dhammapada Yamakavaggo (Aṭṭhakathā)

Phước Thiện và Ác Nghiệp

• Thiện nhỏ → Phước nhỏ
• Thiện lớn → Phước lớn
• Phước lớn sanh thì phước nhỏ diệt
• Ác nghiệp nhẹ → Quả xấu nhẹ
• Ác nghiệp nặng → Quả xấu nặng
• Ác nghiệp nặng không xóa ác nghiệp nhỏ, chúng luôn đeo đuổi tạo quả xấu cho ta.

1. giết cha (pitughāta),
2. giết mẹ (matughāta),
3. giết A-lahán (arahattaghāta),
4. chia rẽ tăng chúng (sanghabhedana) và
5. làm thân Phật chảy máu (lohituppāda).

Tu Tập

THÂN QUÁN NIỆM XỨ Hơi thở Đại tư thế Tiểu tư thế 32 Thể trược 4 Đại (Đất Nước Lửa Gió) 9 loại Tử thi

THỌ QUÁN NIỆM XỨ Lạc Xả Khổ Lạc liên hệ 5 Dục Lạc trong tâm Xuất ly 5 Dục Khổ liên hệ 5 Dục Khổ trong tâm Xuất ly 5 Dục Xả liên hệ 5 Dục Xả trong tâm Xuất ly 5 Dục

PHÁP QUÁN NIỆM XỨ 5 Triền cái (Tham dục, Sân độc, Hôn thụy, Trạo hối, Hoài nghi) 5 Uẩn (Sắc, Thọ, Tưởng, Hành, Thức) 12 Xứ (6 Căn & 6 Trần) 7 Giác chi (Niệm, Trạch, Cần, Hỷ, Tĩnh, Định, Xả) 4 Đế (Khổ, Tập, Diệt, Đạo)

TÂM QUÁN NIỆM XỨ Tâm có Ái nhiễm (1 trong 8 tâm Tham) Tâm không Ái nhiễm (tâm Vô ký & Thiện hiệp thế) Tâm có Sân (1 trong 2) Tâm không Sân (tâm Vô ký & Thiện hiệp thế) Tâm có Si (1 trong 2) Tâm không Si (tâm Vô ký & Thiện hiệp thế) Tâm thu hẹp (tâm Hôn thụy) Tâm phân tán (tâm Phóng dật) Tâm Đáo Đại (tâm Thiền Sắc & Vô sắc giới) Tâm Phi đáo đại (tất cả các tâm Dục giới) Tâm hạn cuộc (tất cả các tâm Dục giới) Tâm vô hạn (tất cả các tâm Đáo Đại) Tâm có Định (cận & kiên cố) Tâm không có Định (không có cận & kiên cố Định) Tâm Giải thoát (tâm Thiện Hiệp thế) Tâm không Giải thoát (tâm ngoài Thiện Hiệp thế)